Hackathon verduurzaming ziekenhuizen resulteert in veertien oplossingen

De transitie naar circulaire ziekenhuizen is complex en vereist een interdisciplinaire aanpak. Het zogeheten Green Team van de Zorgambassade – een nationale denk- en doetank van zorgprofessionals - bracht daarom diverse partijen, waaronder Medical Delta, in een hackathon bij elkaar om concrete adviezen aan ziekenhuisbestuurders op te stellen. De uitkomsten zijn nu openbaar beschikbaar in het rapport ‘Samen naar een circulair ziekenhuis’.

De Nederlandse medisch specialistische zorg produceerde naar schatting 76.000 ton afval in 2018, waarvan 22.000 ton plastic en kunststoffen. Nederland heeft als doelstelling om 100% circulair te zijn in 2050 – genoeg reden om de transitie naar circulaire ziekenhuizen te versnellen.

Veertien oplossingen

Met 60 (zorg)professionals werd in drie thema’s gebrainstormd over adviezen voor een circulair ziekenhuis. De thematafel ‘groener beleid’ stelde onder andere dat het investeren in mensen met kennis van circulariteit en in financiële middelen een cruciaal onderdeel zou moeten zijn in elk ziekenhuisbeleid. De kennis over circulariteit kan niet alleen worden vergroot, maar ook meer gecoördineerd omdat deze nu vaak versnippert aanwezig is bij afdelingen zoals inkoop, facilitair bedrijf en gebouwbeheer. Ziekenhuizen zouden hiervoor idealiter, naast het aanstellen van een duurzaamheidscoördinator, ook (beleids)medewerkers met een duurzaamheidsportefeuille en één verantwoordelijke bestuurder voor duurzaamheid in de Raad van Bestuur moeten aanwijzen. Daarnaast is het cruciaal dat er een financieringsstructuur komt die verduurzaming bekostigt. Duurzame maatregelen zijn vaak een kostenbesparing; deze winst zou weer terug kunnen vloeien naar de groene kas.  

Vanuit de tafel ‘minder plastic’ werd de ‘r-ladder’ van circulariteit gevolgd. Die stelt dat het meest circulair ‘refuse’ is, ofwel zo min mogelijk gebruik. Pas lager in de ladder komen ‘re-use’ terwijl ‘re-cycle’ zelfs een van de laagste treden is. Een praktische tip om plasticgebruik te voorkomen, is om met een interdisciplinair Green Team goed naar de protocollen te kijken. Dit team kan vaak onnodige handelingen identificeren en met oplossingen komen. Als er dan toch gerecycled wordt, zorg dan dat je zogeheten ‘monostromen’ creëert in het ziekenhuis, oftewel een afvalstroom van een materiaal wat goed te recyclen is. Een goed voorbeeld van een monostroom die ziekenhuizen goed kunnen scheiden, zijn plasticverpakkingen en drankkarton (PD). Die belanden nu vaak bij het restafval, waar het ziekenhuis voor betaalt. Het afvoeren van plastic verpakkingen en PD is per 1 januari 2023 gratis omdat producenten hiervoor gaat betalen en is in die zin ook financieel aantrekkelijk om te doen.  

Milieu-impact geneesmiddelengebruik beperken

Ook de verduurzaming van farmacie kreeg veel aandacht met een eigen tafel. Belangrijk, want een recent rapport van het RIVM laat zien dat geneesmiddelen de grootste bron van milieu-impact vormt van ziekenhuizen. Ook hier is ‘refuse’, in dit geval het voorkomen van onnodige uitgifte van medicijnen, een belangrijke pijler tot verduurzaming. Een concreet succesverhaal dat werd aangehaald, is het meegeven van plaszakken aan patiënten met een kortdurende behandeling met voor het milieu erg schadelijk middelen. Zo’n maatregel voorkomt aantoonbaar dat het (drink)water wordt vervuild. Maar ook kleinschalige waterzuivering kan voor ziekenhuizen een realistische oplossing bieden.

Deze- en andere oplossingen zijn samengevat in onderstaande infographic.

Rapport met praktische verduurzamingstools voor ziekenhuizen

Het handzame rapport ‘Samen naar een circulair ziekenhuis’ maakt met infographics en concrete aanbevelingen inzichtelijk hoe ziekenhuizen kunnen verduurzamen. Het rapport is hier te lezen. Meer informatie is ook te vinden op de site van de Zorgambassade.

Wil je dit onderwerp bespreekbaar maken in je eigen (zorg)organisatie? Zoek contact met de deelnemers van de hackathon (contactgegevens staan achterin het rapport vermeld) of neem contact op met Rosa van den Berg van Medical Delta.